Kan de informele zorg een alternatief zijn voor het tekort aan professionele zorgprofessionals in de wijk?

Er is een kloof te dichten tussen de formele en informele zorg. Dit blijkt uit een verkennend onderzoek dat Samergo onlangs in opdracht van deRotterdamseZorg en het Bestuurlijk Platform Zorg uitvoerde in het Rotterdamse Delfshaven. Deze was gericht op de vraag: ‘Is optimale samenwerking tussen de informele en de formele zorg een alternatief voor de aanpak van het arbeidstekort in de wijk? Uit de verkenning blijkt dat er nog veel moet gebeuren om formele en informele zorg goed samen te laten werken. Pas dan zou dit bij kunnen dragen aan de aanpak van arbeidstekorten bij professionele zorgmedewerkers in de wijk.

Doel en aanpak verkenning

Hoe verhouden formele en informele zorgverleners zich tot elkaar en wat is er nodig om het samenspel tussen formele en informele zorg te versterken? Over onder meer deze vragen boog Samergo zich. Het doel hiervan was om werkzame elementen op te halen in het samenspel tussen formele en informele zorg en randvoorwaarden vast te stellen die in andere gebieden kunnen worden benut om het samenspel te versterken. Het onderzoek bestond uit deskresearch, het uitvoeren van een kwalitatief onderzoek door interviews met formele en informele partijen en gesprekken met wijkbewoners op de markt in Delfshaven. Dit leverde verhelderende inzichten op die zijn vertaald in adviezen en aanbevelingen.

Belangrijkste bevindingen

Uit de gesprekken die zijn gevoerd, viel op dat het taal- en woordgebruik tussen informele en formele zorg verschillend is. De onderzoekers van Samergo constateerden verschillen in de benadering van inwoners en in de manier van denken, zoals in onderstaande tabel is samengevat. Hierbij sluit het welbekende verschil aan tussen de systeemwereld en de leefwereld, ontleend aan filosoof en socioloog Jurgen Habermas.

Vanuit gemeente en zorgorganisaties ligt de nadruk op de urgente, maatschappelijke opgaven. Immers, mensen worden ouder en wonen langer thuis. Bovendien is er door krapte op de arbeidsmarkt niet genoeg personeel om aan de complexer wordende zorgvraag te voldoen. Bij de informele zorg, zoals mantelzorg, ligt de nadruk om ‘zorgen voor elkaar’. De organisatie van deze zorg ligt bij het netwerk rondom de inwoner. Informele zorgverleners, zoals buren en mantelzorgers, willen niet het gevoel hebben ‘voor het karretje te worden gespannen’ door betaalde beroepskrachten in zorg en welzijn. Dit is een delicate kwestie waarin het vertrekpunt moet  zijn dat formele zorg en informele zorg elkaar nodig hebben. Het is van belang om dan niet op de stoel van de ander te gaan zitten of te bepalen wat de ander nodig heeft.

Formele zorgpartijen lijken het belang van informele zorg zeker te erkennen, maar vliegen dit nog vaak aan vanuit het eigen organisatieperspectief en niet vanuit het wijkperspectief. Het samenspel tussen formele en informele zorg krijgt namelijk pas echt vorm in de wijk- of op straatniveau. Om de samenwerking tussen formele zorg en informele zorg te verbeteren is een aantal acties van belang. Het organiseren van samenwerking zorg kost veel tijd en gaat niet vanzelf. De inzet van sleutelfiguren in de wijk is daarom hierbij van belang; zij hebben het persoonlijke netwerk en kennis van de wijk en hun inwoners.

Tot slot

Uit het onderzoek blijkt dat het samenspel tussen formele en informele zorg essentieel is voor het welzijn van de bewoners in de wijk. Daarnaast is er een kloof te dichten tussen formele en informele zorg. Dit onderzoek vormt een aanleiding om de informele zorg te betrekken bij de opgaven zoals beschreven in het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) van het ministerie van VWS. Informele partijen kunnen hier zelf aan bijdragen door meer zichtbaar te zijn en contact te zoeken met de formele zorgpartijen in de wijk.

De volledige uitkomsten van het onderzoek zijn terug te vinden in de rapportage:

Meer weten?

Heeft u naar aanleiding van dit bericht vragen dan kunt u contact opnemen met:

Samergo:
Wouter Meijer
w.meijer@samergo.nl

DeRotterdamseZorg:
Carolien Hoogstede
Carolien.hoogstede@derotterdamsezorg.nl