Bij 1 op de 3 ouderen met thuiszorg is sprake van ondervoeding. De gevolgen kunnen ellendig en kostbaar zijn. Zo riskeer je met ondervoeding extra thuiszorg, valpartijen of opname in het ziekenhuis. Jolande van Teeffelen, voorzitter van Dietistencoalitie010: “Door voeding prioriteit te geven in het zorgplan, kun je bepaalde zorgvragen voorkomen, blijven mensen langer gezond en verhoog je kwaliteit van leven.”
Op dinsdag 21 november organiseerden Samergo en de gemeente Rotterdam een wijkbijeenkomst voor welzijn- en zorgmedewerkers met als thema ondervoeding. Diëtiste en leefstijlcoach Jolande van Teeffelen gaf inzichten mee. Zo stelt zij: “Vaak worden de risico’s van ondervoeding overschaduwd door andere problemen of zorgvragen. Worden diëtisten in een later stadium ingeschakeld, dan is het vaak al te laat. Welzijn- en zorgmedewerkers kunnen samen preventief veel winst behalen uit goede voeding.”
Spieropbouw en weerstand
De praktijk leert dat veel oude mensen vooral zittend de dag doorbrengen. Sommigen komen amper de deur uit. Beweeg je weinig, dan verlies je spiermassa. Jolande van Teeffelen: “Het verlies van spieropbouw en weerstand kun je op zijn minst ondervangen met goede voeding. De basis van goede voeding blijft de Schijf van Vijf. Maar na 65+ ligt de nadruk op eiwitrijke voedingsmiddelen en vitamine D. Denk aan kwark, melk, eieren, vlees, vis, kip, ei, noten en peulvruchten. Laat ouderen gerust kiezen voor volle boter en calorierijke dranken. Bedenk ook: lopen we tegen de 90, dan overlijden we eerder aan een valpartij dan aan hart- of vaatziekten.”
Signalen van ondervoeding
Je merkt de gevolgen van ondervoeding meestal pas op als je de cliënt na enige tijd weer ziet. Jolande van Teeffelen: “Voelen mensen zich vaak somber of vermoeid, dan kan ondervoeding de oorzaak zijn. En een wat forse romp, maar dunne armen en benen kunnen duiden op ondervoeding. Wat ook kan opvallen, is een loszittend gebit of ruimvallende kleding. Casemanager Roland Rooth van zorginstelling Laurens: “Een signaal voor mij is een koelkast die bijna leeg is of met bedorven eten. Voor die informatie ben je meestal aangewezen op de mantelzorger; je trekt nu eenmaal niet zomaar een koelkast open.”
Wat kun je doen als hulpverlener?
Als welzijn- of zorgmedewerker kun je ouderen onder meer helpen met voorlichting over voeding, adviezen, doorverwijzing naar een diëtist of door aanvraag van huishoudelijke verzorging (HV). Richantely Burleson, werkzaam bij welzijnsnetwerk Samen Ondernemend Leren (SOL), vult aan: “Je kunt in de wijk een netwerk opbouwen met wijkverpleegkundigen, ouderenwerkers en casemanagers. Of je stelt samen een wijkplan op voor ondersteuning en zorg.” Met initiatieven als samen eten (doet eten) met buren of buurtbewoners, snijdt het mes aan twee kanten. Want met gezamenlijke maaltijden bestrijd je ook eenzaamheid of sociaal isolement.
Voeding als prioriteit
Monique Spierenburg van Samergo: “Wijkbijeenkomsten als deze helpen om te weten wie wat doet in de wijk, zodat je sneller rondom de cliënt kunt schakelen.” Dit beamen de deelnemers van deze bijeenkomst, blijkt uit de nabespreking. Voor hen is nu duidelijk hoe ondervoeding te signaleren is en naar welke organisaties je doorverwijst. Allen zijn van plan de informatie toe te passen. Roland Rooth: “Ik ben hier met drie collega’s van zorginstelling Laurens. Dat geeft al aan hoe belangrijk we voeding vinden. Met de kennis uit deze bijeenkomst gaan we beslist aan de slag in ons zorgplan.”
Meer weten?
- Op dietistencoalitie010.nl staat onder meer een signaleringskaart, een voedingspaspoort en diëtisten in de regio 010 waarnaar je kunt doorverwijzen.
- Rijnmonddokters.nl biedt een scholing aan voor huisartsen en Praktijkondersteuners Ouderen en Somatiek (POH-S).
- Voor welzijn- en zorgmedewerkers is een gratis e-learning over voeding beschikbaar, op te vragen bij Nicole van Winden, beleidsmedewerker gemeente Rotterdam via njm.vanwinden@rotterdam.nl.
- Op Goedgevoedouderworden.nl vind je hulpmiddelen, gezonde voedingspatronen, de behandeling van ondervoeding en links naar informatieve sites.
- Op KenniscentrumOndervoeding.nl staat onder meer een zelftest voor ouderen en een gratis cursus over ondervoeding.
- Een tip van een deelneemster van de wijkbijeenkomst is thuisgekookt.nl . Deze landelijke stichting brengt je in contact met buurtbewoners die warme maaltijden maken voor wie koken lastig is, door leeftijd, gezondheid of handicap.
Voor meer informatie rondom het thema voeding kun je contact opnemen met Monique Spierenburg.