Goed gevoed ouder worden

In Rotterdam is 35% van de zelfstandig wonende kwetsbare ouderen met thuiszorg ondervoed. De signalering van ondervoeding valt onder de verantwoordelijkheid van álle zorgprofessionals. Het lijkt erop dat het juist daardoor niet structureel gebeurt. Hier valt nog veel gezondheidswinst te halen. Door betere signalering van ondervoeding in de eerste lijn kunnen veel andere problemen – denk aan vallen – worden voorkomen.  

De gemeente Rotterdam doet samen met de Rotterdamse Diëtistencoalitie DC010 mee aan de landelijke pilot ‘Goed gevoed ouder worden’. Op hun verzoek bouwt Samergo aan regionale samenwerking tussen het medische en het sociale domein. Doel is het maken en borgen van duurzame afspraken over enerzijds het vergroten van kennis en anderzijds het verbeteren van de vroegsignalering van ondervoeding bij thuiswonende ouderen: zowel in bestaande regionale programma’s voor kwetsbare ouderen, als lokaal in de dagelijkse praktijk. Behalve met de diëtisten, werkt Samergo samen met huisartsen, welzijnsaanbieders en de ouderenorganisatie Genero. Het streven is om in de komende vijf jaar de ondervoeding met 3-5% te verminderen.  

Wat is ondervoeding? 

Ondervoeding bij kwetsbare ouderen komt vrij vaak voor, maar wordt niet altijd herkend, zelfs niet wanneer de oudere in beeld is bij zorgverleners. Ondervoeding ziet er namelijk vaak anders uit dan we misschien denken. De landelijke pilot geeft als definitie: Bij ondervoeding is het verbruik van energie hoger dan wat er aan energie met de voeding binnenkomt. Dat is niet goed voor het lichaam. Want om toch aan energie te komen, wordt spiermassa afgebroken. Hierdoor verzwakt het lichaam; je hebt minder fut om dingen te doen, wordt sneller ziek en herstelt minder goed van ziekte.  

De eerste signalen 

Voordat ondervoeding ontstaat zijn er voortekenen, zoals het eten van veel kleinere porties en soms maaltijden overslaan. Vaak beginnen broekriem, trouwring of horloge ruimer te zitten. Wanneer méér professionals en naasten op de hoogte zijn van deze eerste signalen, kunnen we voorkomen dat iemand echt ondervoed raakt. 

Mogelijke gevolgen van ondervoeding 

Het Kenniscentrum Ondervoeding hamert op de negatieve gevolgen van ondervoeding. Onvoldoende eten in combinatie met ziekte en weinig beweging leiden tot:  

• verminderde spiermassa  
• afnemen van de algehele conditie  
• verminderde hart- en longcapaciteit 
• slechtere immuun status  
• slechtere wondgenezing  
• grotere kans op het ontwikkelen van decubitus 
• lagere kwaliteit van leven en een verhoogde mortaliteit 

Aan de slag: voedingspaspoort 

DC010 heeft vorig jaar een voedingspaspoort ontwikkeld voor Rotterdammers, naar voorbeeld van het landelijke voedingspaspoort. Daarmee kan elke zorgprofessional aan de hand van vragen over de dagelijkse voedingsroutines ondervoeding bij ouderen signaleren. Welzijn en wijkteams gebruiken het paspoort al. Voor de verdere verspreiding van de tool organiseert Samergo de komende tijd workshops en webinars voor zorgprofessionals en mantelzorgers. In oktober van dit jaar staat bijvoorbeeld een scholing gepland voor huisartsen en praktijkondersteuners van Rijnmonddokters.  

Wat doet uw organisatie aan preventie van ondervoeding?  

Steeds meer partijen gaan het belang zien van het onderwerp ondervoeding. Zo kan er ook een natuurlijke samenhang ontstaan met projecten als ‘Valpreventie’, ‘Goed gevoed de operatie in’ en ‘De mond gezond’.  

Wilt u meer weten over mogelijkheden om binnen uw organisatie met het thema ondervoeding aan de slag te gaan of wilt u meer informatie over het traject? Mail dan naar Duncan Beekink of Josette van Loon.